คาถาบูชาพญาครุฑ เป็นคาถาบูชาที่หลายคนยึดปฏิบัติ ด้วยความรู้สึกเป็นที่พึ่งทางใจ ด้วยความเชื่อว่าองค์พญาครุฑ เป็นจ้าวแห่งเวหาและเทพผู้ทรงอิทธิฤทธิ์ตามคติความเชื่อของพราหมณ์-ฮินดู ทำให้มีผู้คนไม่น้อยที่เลื่อมใสบูชาพญาครุฑ เพราะเชื่อว่าจะช่วยเสริมบารมี และบันดาลความเจริญรุ่งเรืองในชีวิต เป็นความศรัทธา และความเชื่อของแต่ละบุคคลมายาวนาน

ประวัติความเป็นมา และตำนานพญาครุฑ
ครุฑ หรือ พญาครุฑ คือ สัตว์กึ่งเทพที่ปรากฏอยู่ในปกรณัมของอินเดีย และวรรณคดีเรื่องมหาภารตะ มีลักษณะครึ่งคนครึ่งอินทรีย์ ทรงอิทธิฤทธิ์ มีชีวิตเป็นอมตะ มีพละกำลังมหาศาล แต่ก็ยังเป็นผู้นอบน้อมและมีความกตัญญู ทำให้มีผู้นับถือสวดคาถาบูชาครุฑ เพื่อเสริมบารมีและความเป็นสิริมงคล

ตำนานเรื่องเล่าเกี่ยวกับครุฑมีมาช้านาน เดิมที “พญาครุฑ” เป็นพี่น้องกับ “พญานาค” พ่อคนเดียวกัน แต่คนละแม่ ซึ่งแม่ของพญาครุฑแพ้อุบายทายสีม้าที่เกิดจากการกวนเกษียรสมุทร ทำให้ต้องยอมตกเป็นทาสของแม่พญานาคถึง 500 ปี ต้องใช้น้ำอมฤตจากพระจันทร์เท่านั้นจึงจะแก้คำสาปได้ พญาครุฑผู้มีความกตัญญูจึงอาสาไปช่วงชิงน้ำอมฤต จนเหล่าพระอินทร์และเทวดาติดตามมาสู้รบกับพญาครุฑ

พระนารายณ์ได้ออกมาขัดขวางและสู้รบกับพญาครุฑแทน แต่กลับไม่มีใครเอาชนะอีกฝ่ายหนึ่งได้ พระนารายณ์จึงยุติศึก พร้อมให้พรเป็นอมตะแก่พญาครุฑเพราะเห็นแก่ความกตัญญูกตเวที ในขณะที่ทางฝั่งพญาครุฑก็ถวายสัจจะยอมเป็นพาหนะให้พระนารายณ์นับตั้งแต่นั้น

หลังจากนั้น พญาครุฑได้นำหม้อน้ำอมฤตมาวางไว้บนหญ้าคาให้แม่ของพญานาค ทำให้แม่ของตนหลุดพ้นจากการเป็นทาส ในขณะที่แม่ของพญานาคกำลังอาบน้ำเพื่อจะมากินน้ำอมฤต พระอินทร์ก็ได้ตามมาทวงหม้อน้ำอมฤตคืน แม่ของพญานาคเสียใจมาก จึงพยายามเลียหญ้าคาจนลิ้นแตกเป็น 2 แฉก นับตั้งแต่นั้นจึงเกิดเรื่องราวความบาดหมางของรุ่นลูก ระหว่างพญาครุฑและพญานาค

ตราครุฑพ่าห์ เป็นสัญลักษณ์ของพระมหากษัตริย์และเชื้อราชวงศ์ และยังถือเป็นตราแผ่นดินของไทย
ตราครุฑพ่าห์ เป็นสัญลักษณ์ของพระมหากษัตริย์และเชื้อราชวงศ์ และยังถือเป็นตราแผ่นดินของไทย
“ครุฑพ่าห์” ตราแผ่นดินของประเทศไทย
ไทยได้รับอิทธิพลและคติความเชื่อมาจากศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ที่เชื่อว่าครุฑเป็นพาหนะของพระนารายณ์ ทำให้เรื่องราวของพญาครุฑปรากฏอยู่ในพิธีกรรม สถาปัตยกรรม วรรณคดี คนไทยเรียกครุฑอีกชื่อหนึ่งว่า “สุบรรณ” สอดคล้องกับคติที่ว่า พระมหากษัตริย์คือองค์อวตารของพระนารายณ์ เรือพระที่นั่งของพระมหากษัตริย์จึงใช้ชื่อว่า “นารายณ์ทรงสุบรรณ”

รถพระที่นั่งต่างๆ ก็ประดับ “ตราครุฑพ่าห์” ซึ่งมีลักษณะเป็นรูปครุฑกางปีก รวมถึง “ดวงตราพระราชลัญจกร” ซึ่งใช้เป็นสัญลักษณ์ของพระมหากษัตริย์และราชวงศ์ หนังสือราชการก็มีการประทับตราดังกล่าว ซึ่งหากภาคเอกชนต้องการใช้ตราครุฑในกิจการต่างๆ จะต้องยื่นคำขอพระราชทานต่อสำนักพระราชวัง ซึ่งเมื่อได้รับตราครุฑ จะมีข้อความกำกับไว้ว่า “โดยได้รับพระบรมราชานุญาต” ทั้งนี้ ตราครุฑยังถือเป็นตราแผ่นดินของประเทศไทยอีกด้วย

เรือพระที่นั่งนารายณ์ทรงสุบรรณ สร้างตามคติความเชื่อพราหมณ์-ฮินดู โดยครุฑเป็นยานพาหนะของพระนารายณ์
เรือพระที่นั่งนารายณ์ทรงสุบรรณ สร้างตามคติความเชื่อพราหมณ์-ฮินดู โดยครุฑเป็นยานพาหนะของพระนารายณ์
วิธีบูชาพญาครุฑ และบทสวดอัญเชิญครั้งแรก
เมื่ออัญเชิญองค์พญาครุฑเข้าบ้าน ควรทำให้เสร็จภายในเวลา 12.00 น. และต้องใช้ธูป 5 ดอก เพื่อจุดบอกเจ้าที่เสียก่อน หลังจากนั้นจึงจัดเครื่องบวงสรวง ดังนี้