พญานาคเกิดได้จากครรภ์และจากไข่ ทั้งในน้ำและบนบก มีอิทธิฤทธิ์สามารถแปลงกายมาเป็นคน ดลบันดาลให้เกิดทั้งคุณและโทษได้

ในสภาวะ 5 อย่างนี้จะกลายมาเป็นนาคเหมือนเดิม คือ

1. ขณะเกิด
2. ขณะลอกคราบ
3. ขณะสมสู่
4. ขณะนอนหลับโดยไม่มีสติ
5. ตอนตาย

วิธีบูชาพญานาค เป็นสัญลักษณ์แห่งความยิ่งใหญ่ และความอุดมสมบูรณ์ เรามักจะเห็นนาคในงานจิตรกรรม ประติมากรรม และสถาปัตยกรรม โดยเฉพาะสถานที่ที่สำคัญ ได้แก่ วัด อาคารที่สร้างขึ้นสำหรับสถาบันพระมหากษัตริย์ และศาสนสถานต่างๆ เช่น บันไดทางขึ้นโบสถ์ หลังคาโบสถ์ เป็นต้น

นอกจากนี้ผู้ที่ศรัทธาและมีความเชื่อมักจะนำรูปปั้นมาวางไว้ในสระน้ำหน้าบ้าน นำภาพวาดมาตกแต่งบ้าน หรือนำเหรียญมาบูชาคล้อยคอ

• คาถาบูชาพญานาค

นะโมตัสสะภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ 3 จบ
“นะติตัง พญามะ นาคะ อภินัง นาคา สาธุโนภันเต ยะมะ ยะมะ”

นะโมตัสสะภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ 3 จบ
กายะวาจาจิตตัง อะหังวันทา
นาคาธิบดี ศรีสุทโธ
วิสุทธิเทวา ปูเชมิ ( 3 ครั้ง )

• คาถาบูชาจ้าวปู่พญานาคาธิบดีศรีสุทโธ

นะโมตัสสะภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ 3 จบ
กายะ วาจะ จิตตัง อะหังวันทา นาคาธิบดีศรีสุทโธ วิสุทธิเทวาปูเชมิ
ทุติยัมปิ กายะ วาจะ จิตตัง อะหังวันทา นาคาธิบดีศรีสุทโธ วิสุทธิเทวาปูเชมิ
ตะติยัมปิ กายะ วาจะ จิตตัง อะหังวันทา นาคาธิบดีศรีสุทโธ วิสุทธิเทวาปูเชมิ
เมตตัญจะมหาลาโภปิโยนาคะ ขันธปริตตัง (คาถาขอทรัพย์พญานาคราช)

• คาถาบูชาจ้าวย่านางพญา นาคิณีศรีปทุมมา

นะโมตัสสะภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ 3 จบ
กายะ วาจะ จิตตัง อะหังวันทา นางพญานาคิณีศรีปทุมมา วิสุทธิเทวีปูเชมิ
ทุติยัมปิ กายะ วาจะ จิตตัง อะหังวันทา นางพญานาคิณีศรีปทุมมา วิสุทธิเทวีปูเชมิ
ตะติยัมปิ กายะ วาจะ จิตตัง อะหังวันทา นางพญานาคิณีศรีปทุมมา วิสุทธิเทวีปูเชมิ
เมตตัญจะมหาลาโภปิโยนาคะ ขันธปริตตัง (คาถาขอทรัพย์พญานาคราช)

พระคาถานี้ไม่ใช่เป็นคาถาของจ้าวปู่ องค์นาคาธิบดีศรีสุทโธเพียงพระองค์เดียว แต่เป็นพระคาถาที่ลูกหลาน ทั้งหลายสวดสาธยายถึงพญานาคราช-พญานาคิณีถ้วนทุกพระองค์ โดยแบ่งออกเป็นดังนี้ ลำดับแรกก่อนจะสวดสาธยายมนต์คาถาทุกบทต้องตั้ง นะโมตัสสะภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ 3 จบ ถึงองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าซึ่งเป็นพระศาสดาของข้าพระพุทธเจ้า (คือพวกเรา) ทั้งหลายทั้งปวงเสียก่อน